Opieka logopedyczna niemowląt – kiedy jest niezbędna

Logopeda zazwyczaj kojarzy się ze specjalistą zajmującym się wadami wymowy, którego pacjentami są dzieci w wieku przedszkolnym lub starsze. Co więcej, opiekę logopedyczną otrzymują właśnie dzieci chodzące do przedszkoli. Jednak proces kształtowania się mowy zaczyna się na wczesnym etapie rozwoju dziecka. Ma na niego wpływ wiele czynników, zaczynają od wad wrodzonych, poprzez zaburzenia okołoporodowe, czy nieprawidłowości w budowie jamy ustnej. Dlatego opieka logopedyczna jest często niezbędna już u niemowląt.

Diagnoza logopedyczna u noworodka – kiedy jest niezbędna?

Opieka logopedyczna w niektórych przypadkach jest niezbędna od momentu narodzin dziecka. Zazwyczaj dotyczy to przypadków dzieci obciążonych chorobami genetycznymi, wadami anatomicznymi, oraz z nieprawidłowościami, które są wynikiem zaburzeń podczas ciąży lub porodu. Diagnoza logopedyczna powinna więc obejmować noworodki:

• urodzone przedwcześnie, ponieważ posiadają jeszcze niedojrzały ośrodkowy układ nerwowy;
• z wrodzonymi wadami rozwojowymi układu nerwowego, wrodzonym wodogłowiem, czy przepukliną oponowo-rdzeniową;
• obciążone chorobami genetycznymi między innymi zespołem Downa;
• u których stwierdzone zostały wady anatomiczne, takie jak rozszczepienie podniebienia, oraz inne zaburzenia w rozwoju narządów mowy – języka, warg, podniebienia;
• z mózgowym porażeniem dziecięcym;
• u których doszło do okołoporodowego urazu ośrodkowego układu nerwowego.

Diagnoza logopedyczna powinna obejmować również noworodki oraz niemowlęta, u których zaobserwowano takie zaburzenia:

• pojawianie się i wygasanie odruchu otwierania ust, ssania, przełykania, kąsania, żucia, szukania, czy też odruchu wymiotnego;
• w czynnościach pokarmowych, takich jak ssanie, połykanie z czasem zaś gryzienie oraz żucie;
• z zamykaniem buzi, stale otwarte usta, czy wysuwanie języka;
• koordynacji ruchu warg i języka;
• oddychania;
• napięcia mięśniowego twarzy i jamy ustnej, które może być wzmożone lub obniżone;
• wrażliwości na dotyk;
• głużenia i gaworzenia

Co obejmuje diagnoza logopedyczna u noworodka?

By ustalić przyczynę zaburzeń i oraz ustalić dokładną terapię, logopeda dokonuje oceny:

Budowy anatomicznej jamy ustnej oraz twarzy, pod kątem występowania nieprawidłowości w budowie warg, podniebienia, czy wędzidełka językowego. Mogą być one przyczyną zaburzeń oddychania, prawidłowego jedzenia, oraz w przyszłości wad wymowy.

Napięcia mięśniowego oraz symetrii ciała. Asymetria pracy mięśni, obniżenie, lub też zwiększenie napięcia mięśniowego może utrudnić podstawowe funkcje w okolicach ust oraz jamy ustnej, takich jak przełykanie, zamykanie ust, ruchy języka czy oddychanie.

Sposobu oddychania – czy jest ono prawidłowe podczas spoczynku oraz karmienia.

Rekcji na bodźce słuchowe oraz wzrokowe, czy są one adekwatne do wieku dziecka. Oceniana jest również próba nawiązania kontaktu przez nieco starsze niemowlęta.

Wrażliwość i reakcje na dotyk.

Bezwarunkowych odruchów niemowlęcych obejmującą strefę ustno-twarzową, takich jak przyjmowanie pokarmu, np. ssania, kąsania, czy połykania.

Funkcji przedjęzykowych, głużenia, oraz później gaworzenia.

Terapia logopedyczna u noworodków – na czym polega?

Terapia logopedyczna noworodka lub niemowlaka jest dobierana indywidualnie do potrzeb dziecka i zaburzeń, które zostały u niego zdiagnozowane. Częstą przyczyną zaburzeń w prawidłowym ssaniu, czy połykaniu jest zbyt krótkie wędzidełko językowe. W takiej sytuacji niezbędne jest podcinanie wędzidełka. To prosty zabieg wykonywany za pomocą specjalnych nożyczek lub kautera. Zabieg jest szybki i zazwyczaj nie wymaga nawet znieczulenia. Po przeprowadzonym zabiegu podcięcia wędzidełka, logopeda zaleca wykonywanie specjalnych masaży, by nie doszło do powstania blizny i ponownego zrośnięcia się wędzidełka.

W innych przypadkach opracowywane są specjalne metody karmienia oraz niezbędne jest wykonywanie masażu twarzy i wewnątrz jamy ustnej. Ma to na celu uregulowanie napięcia i symetryzacje ich pracy mięśni odpowiedzialnych za ustawienie głowy, twarzy, jamy ustnej i klatki piersiowej. U noworodków i niemowląt przeprowadzane są również masaże lecznicze dziąseł, podniebienia i języka.

By terapia przebiegała prawidłowo i przynosiła efekty, potrzebne są regularne konsultacje ze specjalistą, który wyjaśni wszystkie aspekty terapii rodzicom, a następnie będzie nadzorował jej postępy, dokonując odpowiednich zmian w prowadzonej terapii.